Veel mensen voelen zich eenzaam in hun buurt, hoewel ze omringd zijn door anderen. ​Eenzaamheid is een groeiend probleem in veel buurten, veroorzaakt door vergrijzing, individualisme en polarisatie in de samenleving. De sociale netwerken worden oppervlakkiger, en de verbondenheid in buurten ontbreekt. Kan ‘anders wonen’ een oplossing bieden? ​

Het probleem en zijn oorzaken

Klassieke woonvormen van “iedereen zijn eigen huisje en ommuurde tuintje” bevorderen vaak geen onderlinge verbondenheid. De samenleving is bovendien steeds meer gepolariseerd, waardoor mensen zich terugtrekken en contact met buren vermijden, uit angst voor conflicten over grote cultuurverschillen in levensstijl of overtuiging.
​Ook sociaal schuchtere mensen ervaren drempels om contact te leggen, zelfs in ‘vriendelijke’ buurten. Of de mensen met een beperking of langdurige ziekte ervaren vaak dat ‘hun behoeften niet erkend worden’. Niet alleen de behoefte aan praktische hulp; ze wensen dat ze als volwaardige mensen benaderd worden en ook meer kansen krijgen. ​

"Anders wonen wonen misschien wel, anders samenwonen is niet evident."
Deelnemer debat

Is 'anders wonen' dan de oplossing?

​De meningen zijn verdeeld: “anders wonen misschien wel, anders samenwonen is niet evident”. Sommigen geloven dat een andere woonvorm weinig zal veranderen zolang mensen individualistisch en teruggetrokken leven. Anderen zien juist kansen in meer gemeenschappelijk wonen: gedeelde basiswaarden zoals respect, burenhulp en verantwoordelijkheid kunnen de sociale cohesie aanzienlijk versterken.

Cohousen, zorgwonen of huisdelen zijn enkele van de mogelijke woonoplossingen. Waar de bewoners gemeenschappelijke ruimtes delen, ontstaat vaak een band tussen de bewoners. Zoals een bewoner van een cohousingproject met 28 huishoudens zegt: “We hebben samen hard gewerkt aan dit project en hierdoor is er een intense band ontstaan.” Het draait om collectieve waarden die de verbondenheid in een gemeenschap versterken.
​
Het 'dichter bij elkaar wonen' vergemakkelijkt interactie en wederzijdse hulp, “meer dan bij een landelijke, zeer gespreide bebouwing. De band met de buren is het belangrijkste.” ​​

​Er is dus meer nodig: meer kansen voor ontmoeting in buurten en wijken. Onze buurt bloeide open toen we startten met een gemeenschappelijke moestuin. Gedeelde initiatieven leidden tot meer verbinding.  
​Mensen ontmoeten elkaar vaker, helpen elkaar via digitale kanalen en maken vaker een praatje op straat. Het delen van zorg en ruimte met buren (tuin, speelruimte, samen koken of eten, ...) biedt meerwaarde en kan bijdragen aan een hechtere gemeenschap. Toch is het belangrijk te beseffen dat niet iedereen hetzelfde niveau van gedeelde ruimte aankan. Sommige mensen hebben behoefte aan meer privacy, terwijl anderen juist baat hebben bij meer collectiviteit. Sleutel tot succes lijkt een goede balans tussen privacy en gedeelde ruimte/initiatieven.
Positieve voorbeelden van anders wonen en buurtinitiatieven delen kan inspireren en juist verhelderen wat de meerwaarden ervan zijn.

Conclusie

Meer gemeenschappelijk wonen kan helpen om eenzaamheid te verminderen, maar het is geen wondermiddel. Cruciaal zijn wederzijds respect, gedeelde waarden en ruimte voor interactie. Cohousen en huisdelen zijn slechts enkele woonvoorbeelden, maar er is een bredere maatschappelijke verschuiving nodig van individualisme naar interafhankelijkheid, waarbij sociale cohesie centraal staat. Initiatieven die bewust inzetten op verbinding, luisteren en samenwerken kunnen het verschil maken.

Meer info over verschillende woonvormen: www.samenhuizen.be/nl/types
Lees hier het online gevoerde debat.

“We hebben samen hard gewerkt aan dit project en hierdoor is er een intense band ontstaan.”
Bewoner cohousing